Μέγας μὲν ἔ, καλὸς δέ. Quàm eleganter hortum defcribit: فمن روضة غناء زخرف وشها ومن جدول تسعي بها سعي اسود ومن اقحوان كالثغور موثر ومن زهر مثل عبقري وعسجد "Hortus autem fuit variis ornamentis diftin&tus, "Et flores parthenii ficut nitidi puellarum dentes, ،، Aliique flores fplendebant tanquam pictæ veftes & aurum." ابن الفارض Non minorem habet venuftatem, & vim majorem Ibno'l Faredh, elegans ac floridus poeta, & cùm antiquioribus confe rendus. Miram habet plerumque in carminum initiis gratiam ac pul chritudinem: اهدي الزوراء سحرا فاحيا ميت الاحياء اهدي لنا ارواح نجد غرفه فالجو منه معني الارجاء "Odor Zephyri ex Alzaura provenit, "Manè, in vitam autem mortuos revocat: "Profert nobis auras; halitus ejus diffunditur, "Et aër ab eo ambari odorem recipit." Sed hujus poetæ, quem cum Ovidio conferre folemus, elegiam in tertio capite citavimus. Si quis aliorum poetarum Arabum nomina videre cupiat, legat Herbeloti, imperfectum quidem, fed jucundiffimum atque eruditiffimum opus. De Perfis tamen pauca differam : nam Turcicorum carminum duos tantummodò vidi libros. Alterum, opus perparvum variorum poetarum Odas amatorias continens: alterum, codicem belliffimè exaratum, & Mefibii carmina complexum. Centum & feptuaginta octo Odis conftat, iifque politiffimis. Perficorum itaque poetarum poft Ferdufium, Hafezum, & Sadium celeberrimus ́est Gelaleddin Balkhi, cujus perlongum opus, S. Mefnavi nominatum, mirificâ ornatur doctrinæ copiâ ac varietate; verbis illuminatur elegantiffimis; hiftoriis porrò abundat lepidis, fuavibus, venuftis. Quàm vivida hæc eft Amoris laudatio, & ob amicæ difceffum querela ! شاد باش اي عشق خوش سوداي ما اي طبيب جمله علتهاي ما اي دواي نجوت وناموس ما اي تو افلاطون وجالينوس ما خاک از عشق بر افلاک شد چشم کوه در رقص آمد و چالاک شد با لب دمساز خود کر جفتی همچونی من کفتیها گفتی هر که او از همزباني شد جدا بي زبان شد کرچه دارد صد نوا چونکه کل رفت و کلستان درگذشت نشنوی زان پس زبلبل سرگذشت من چه کونه هوش دارم پیش و پس چون نباشد نور یارم پیش و پس کر نباشد عاشق را پروای او او چو مرغي ماند بي پرواي او "Salve, Amor; tu, qui nos fuaviter incendis, “ Oculus terreftris propter amorem in coelo eft, (Ob amorem) colles faltantes veniunt, & celeriter incedunt. "Labio amicæ meæ fi adhærere poffem, "Inftar argutæ arundinis voces ederem. Quicunque à fodali fuo decedit, "Is elinguis eft, licèt centum habeat voces. Cùm abiit rofa, & defloruit rofetum, "Non ampliùs lusciniæ narrationem audis : Equidem pariter quomodo prudentiam ufquequaque habeam, "Dum lux amicæ ufquequaque non effulget. Nec verò his folis inter poetas locus eft: fua enim laus tribuitur aliis innumeris, qui in variis generibus floruerunt. انوري Celebriores funt كرماني ,Rudeki رودكي ,Refridi رشيدي ,Feleki فلكي ,Anvari Kermani, Kermani, Catebi, & Khakani, qui Abï'lolæ fuit, fi Herbeloto fides, difcipulus, & magnificam præceptoris fui poesin est feliciter imitatus. Recentiorum tamen poetarum, quos tulit Perfis, elegantiffimus meritò habetur fami, cujus opera fæpenumerò, cùm in Lingua Perfica Commentariolo, & in Grammatica, tum etiam in Hiftoris noftris, lauda vimus. Sed de poetis hactenus: fufiùs de iis & copiofiùs differere, ab inftituto effet alienum ; magna enim fylva eft, & integrum volumen requirit: & profectò imprimis defideratur liber De poetarum Afiaticorum Vitis ; cujufmodi opus cùm utiliffimum, tum etiam ob novitatem jucundiffimum fore puto. Et laudandum foret propofitum, tot eximios viros ac miris ingeniis præditos in novam lucem, & quafi vitæ integrationem revocare. Plurimum fanè his literis obeft librorum excuforum paucitas : egregium effet itaque ac rege aliquo dignum opus, libros Afiaticorum elegantiores in lucem proferre, fed fine interpretatione ; ita enim propè duplicaretur & fumptus & labor. Illi autem qui otio fruerentur erudito, utcunque à bibliothecis remoti, poffent eos, gradatim ac pedetentim, accuratè interpretari, emendare fagaciter, & doctè illuftrare. Ita fieret ut Arabum ac Perfarum poemata in manibus & in ore haberemus, nec minùs effet ufitatum Ferdufii, Amralkeifi & Abi'lolæ verfùs in quotidianis fermonibus recitare, quàm nunc Homeri, Anacreontis, aut Pindari. PARS SEXTA: De Afiatica Di&tione. CAPUT XX. HABENT Afiatici orationis genus, non id quidem omninò numeris aftrictum, ut poema, nec tamen ita fluens ac diffolutum, ut fermo vulgaris. Placet libros hoc modo numerosè compofitos inter poemata recenfere; nam orationem, cujus fententiæ modulatè cadunt, leniter profluunt, fimiliter definunt, quæ verbis dulcibus & hilarioribus, iifque jucundè tralatis ornatur, in quâ denique paria adjunguntur paribus, & contraria contrariis referuntur, parùm à verfu abeffe puto: quod video de Platonicâ & Democriteâ locutione fenfiffe veterest. Atque in hoc loco de Afiaticorum libris modulatis differere, nec erit inutile, nec à propofito alienum. Notum eft, apud omnes gentes poeticæ ftudium fuiffe folutæ orationis curâ antiquius. Apud Græcos orationem princeps contexuiffe dicitur Pherecydes Syrus: Ciceronis temporibus graviffima extabat Appii Claudii oratio, quam primus Romanorum in lucem protulit, cùm fenatum à fœdere cum Pyrrho faciendo diffuaderet. Primus apud Arabas orationem compofuit vel Mohammedes, vel, fi quis fuerit, Mohammedis adjutor. Fuit certè quifquis Alcoranum contexuit, cùm admirabili præditus ingenio, tum acutiffimus & dicendi & perfua † Cic. Orator. |