يبالاي ميدان او راغ نیست يكي نشسته بران شهریاری چو ماه زیاقوت رخشان بسر بر کلاه كافور موي وچو کلبرك روي چو دل آزرم جوي وزبان چرب کوي Legatus dixit: "Nitidum ver Talem regem nunquam afpexit, aut afpiciet : Ver eft jucundum in eo paradiso, Cujus terra ambarum olet, & cujus lapides aurei funt, Coelum excelfum palatium ejus eft, & aula, Paradifus terrarum vultus ejus fubridens eft : Altior aulâ ejus nullus eft collis, Latior regiâ nullus eft hortus. Cùm ad elatam illam regiam acceffi, Caput ejus cum ftellis arcana iniit confilia. Ad unam manum ftetit elephas, ad alteram leo; Et fingula leonum monilia erant gemmea; Lætus 1 Lætus acceffi ad fublimem illum regem, Regem autem lunæ fimilem in eo fedentem, Pyropis fulgentem, & capite gerentem diadema; nuntur. Crines camphoræ fimiles habentem, & faciem tanquam rofæ fo lium, Cor æquitatis amans, & linguam dulciloquam (adipato loquentem fermone)." Ad altitudinem etiam orationis conferunt viliones, quas Græci Φαντασίας vocant, per quas ante oculos lectoris imagines rerum abfentium clarè poHæ autem quàm fæpiffimè à tragicis in infaniæ defcriptionibus ufurpantur. Exemplo fit ex Æfchyli Choephoris locus elatiffimus. Oreftes, cum matrem interfeciffet, chorum alloquitur, & primum, leni quodam orationis tractu: mox furore correptus, erumpit, "A'ä, Δμωαὶ γυναῖκες --αΐδε γοργόνων δίκλυν Φαιωχίτωνες, καὶ πεπλεκτανημέναι Πυκνοῖς δράκεσιν. Οὐκ ἔτ ̓ ἄν μείναιμ ̓ ἐγώ. Chorus illum permulcere cupit, & ad lenitatem revocare, Ποταίνιον γαρ αἷμα σοι χεροῖν ἔτι, Ἐκ τῶν δέ τοι ταραγμὸς ἐς φρένας πιτνεῖ. Ille, voce αἷμα inflammatus, & manum, fortaffe fuam, materno fanguine tinctam, refpiciens, ardentius furit, "Αναξ Απολλον -αἶδε πληθύεσι δὴ, Καξ ὀμμάτων τάζεσιν αἷμα δυσφιλές. & cùm & cum foemina illum confolari velint, ille decedens exclamat, Mirè hæc conveniunt cum † Shakespeari noftri præclarâ tragoediâ, quâ nec Græcos poetas nec Latinos quidquam habuiffe puto excelfius, aut magnificentius. Reliquum eft ut pauca apponam loca, in quibus exponitur ea (quâ nihil majus cogitari poteft), Divini numinis potentia : has autem expofitiones naturâ elatiffimas commendat brevitas. Quicquid in hoc genere habent Arabes, ab admirabili in Sacrâ Historiâ ‡ loco fumi videtur, cujus vim & magnificentiam omnes collaudant, quod fic amplificat poeta Arabicus, quem citat Ebn Arabshâh, His addam locum verè magnificum, ex Alcorani capite undecimo, ubi Noæ diluvium defcribit Arabum legislator: وهي كالجبال ونادي نوح ابنه وكان تجري بهم في موج في معزل يا بني اركب معنا ولا تكن مع الكافرين قال ساءوي الي جبل يعصمني من الماء قال لا عاصم اليوم من امر فكان من المغرقين من رحم وحال بينها الموج الله الا وقيل يا ارض ابلعي ماءك ويا سماء اقلعي وغيض الماء وقضي الامر واستوت علي الجودي وقيل بعدًا للقوم الظالمين * "Ea verò (arca) cum illis labitur inter fluctûs, tanquam montes: & "clamat Noa filio fuo, ille autem (natat) feparatim, “O fili, naviga "nobifcum, & cave fis cum infidelibus." Inquit, Afcendam montem; qui ex aquâ me liberabit; inquit (Noa), Non (eft) liberatio hodiè à Dei decreto, nifi (illius) favor. Tum inter eos venit fluctus ; & fuit inter immerfos. Et dictum eft (vox audita eft quæ diceret), "O terra, aquam tuam imbibe, & O cœlum, tuam coerce;" & inhibita eft aqua, & peractum est mandatum, & reftitit (arca) super Al Júdi (montem) & dictum est (vox divina dixit) Apage, impios !" Locum hoc fublimiorem (Mofaicum illum excipio) nunquam legi: ejufdem generis eft, fed longè humilior, Apuleii fententia, qui cùm prædonum focietatem fere invictam defcripferit, fubjungit, "Noluit effe "Cæfar Hæmi latronis collegium, & confeftim interiit." Quantum illis locis quæ expofui, addit pietas ac veritas, tantum ab hoc detrahit infulfa regis adulatio. Videmus tamen quantam dictioni Elationem addat brevitas; cujus rei alio in genere exemplum fubjiciam. Narrat Ebn Arabfhâh in libro, qui Facahato' lkholofa infcribitur, Perfam quendam ex Bokharæ incendio falvum evafiffe, & cùm effet à quodam interrogatus, quid in eâ urbe egerint Genghizi milites, respondiffe, آمدند و کندند و سوختند و کشتند و بردند و رفتند Irruperunt, diruerunt, combufferunt, necaverunt, diripuerunt, difcefferunt. Non Non dubito affirmare his sex vocibus animum auditoris magis fuiffe permotum, quàm longiffimâ hujus cædis narratione, licèt graviffimis fuerit instructa verbis, & fententiis ornata fplendidiffimis. Cùm enim animus variarum rerum ferie ac verborum cumulo quafi obruatur, † perfectam imaginem formare nequit ; fed alia aliam trudit; itaque omnia funt obfcura, omnia confufa, omnia incerta; omnia denique fublimia. Certiffimum est enim, dum hæ fex voces proferuntur, imagines exercitûs irruentis, occidentium & occiforum, incendii, ruinæ, prædationis, & victorum recedentium, aliarumque rerum, quæ iis neceffariò fubjunguntur, animo comprehendi neutiquam poffe. CAPUT XI. اللطافة SIVE De Venuftate. QUID ταῖς αἰσθήσεσιν ἡμῶν ἐσιν ἡδέα, λέγω † Vide librum Anglicum De Sublimi & Venufto, Part V. fect. v. † Hermog. περὶ 'Ιδίων. Lib. II. cap. iv. περὶ Γλυκύτητος. Πάντα ὅσα δὲ τῇ ὄψει, ἤ γεύσει, ἤ τινι ἄλλῃ ἀπολαύσει, ταῦτα καὶ λεγόμενα ἡδονὴν ποιεῖ. Αλλ' αἱ μὲν εἴσιν αἰσχραὶ τῶν κατὰ ἀπόλαυσιν ἡδονῶν, αἱ δ ̓ ἐ τοιαῦται. Καὶ τὰς μὲν ἐκ αἰσχρὰς ἔσιν ἁπλῶς ἐκφράζειν, οἷον κάλλα χωρία, καὶ φυτείας διαφόρες, καὶ ρευμάτων ποικιλίας καὶ ὅσα τοιαῦτα. |