359

qui in Perfide floruerunt, ad quorum opera percurrenda hominis vitam vix arbitror fuffecturam. Illi, pulcherrimâ usi tranflatione, pro verfüs facere dicunt margaritas nectere; quemadmodùm in illo Ferdufii verficulo

w

که بر نوک الماس در سفته ام

در بحر دانش همه رفته ام

Siquidem calami acumine adamantino margaritas nexi; in scientiæ mare penitùs me immerfi.

Turcæ, ut fuprà dictum, Perfas fequuntur, imò, fæpè ita fidè, ut verbum de verbo reddant. Sed † Alcæum, + Archilochum, § Bacchylidem, || Anacreontem, alios, permultis in locis imitatus eft Horatius : Latina tamen non minori cum voluptate quàm Græca legimus. Multi funt prætereà verfûs Turcici, qui, è Perficis non redditi, videntur effe valdè belli; velut illi, quibus Imperatoris Soleimanni laudatur juftitia, liberalitas, fortitudo:

w

کیسه ایامنده اتمز يايدن غيري فغان کیسه دوراننده گج چکمز انگ الاكمان انگ مگر در عدن یوق زماننده یتیم یوتدر ایامنده خونین دل مگر مشک ختن

† Lib. i. Carm. ix. Vides ut altâ ftet, &c.

Alcaeus, "Yes in o Zais, in dogana neyas

Χειμών, σεπάγασιν δ' ὑδάτων ῥοαί.

Et quæ fequuntur. Item Carm. xiv. Et malus celeri faucius, &c. Alc. apud Heracl. Pont.

In Epodis paffim.

§ Lib. i. Carm. xv. Paftor cùm traberet, &c. "fumuntur."

"Hæc inquit Porphyrion, à Bacchylidis Caffandra

Lib. i. Carm. xxiii. Vitas hinnuleo me fimilis, &c.

ANACREON.

Γαλαθηνόν θ ̓, ὅς ἐν ὕλη
Κεροέσσης ἀπολειφθεὶς

And arrges inlenom

Illo regnante nullus eft auditus gemitus, nifi arcus tinnientis ; illo regnante nihil curvum, præter arcum, inveniri potuit; illo rege, nullus præter Adeni unionem, fuit pupillus; illo imperatore, nullum, præter Khoteni moschum, cor fanguineum extabat †.

Nec folùm poetica effe videmus Afiaticorum ingenia, verùm etiam linguæ eorum funt ad poefin accommodatiffimæ ; diffimiles ex quidem inter fe, fed fuo quæque in genere præftans. Suavitatem Perfica, ubertatem ac vim Arabica, mirificam habet Turcica dignitatem: prima allicit atque oblectat; altera fublimiùs vehitur, & fertur quodammodò incitatiùs; tertia elata eft fanè, fed non fine aliquâ elegantiâ & pulchritudine. Ad lufûs igitur & amores fermo Perficus, ad poemata heroica & eloquentiam Arabicus, ad moralia fcripta Turcicus videtur idoneus.

Philofophorum omnium poft renatas literas (Magnus ille nofter Newtonus perpetuò excipitur) princeps, Verulamius, opus egregium fore rebatur de variis linguarum proprietatibus tractationem ‡. Ait enim, idque veriffimè, "Ex populorum fermonibus mores eorem atque ingenia accu"ratiffimè dignofci poffe." Quod verò afferit Vir admirabilis de Græcorum ac Romanorum linguis, nempe hos verba compofita valdè reformidare, illos vocum compofitionibus in primis delectari, id transferri ad Perfarum atque Arabum fermones rectiffimè poteft; unde colligimus Perfas artibus, Arabes rebus gerendis fuiffe aptiores; "Artium enim, inquit ille, "diftinctiones, verborum compofitionem ferè exigunt; at res & negotia

fimpliciora verba poftulant." Deinde hos graves ac feveros effe cognofcimus, illos luxuriofos, voluptuarios, diffolutos; quòd illi in compofitione redundent ac diffluant, hi contrà breves fint, cafti, enucleati, preffi; rarò effundantur, neque abutantur verborum copiâ, & fæpe uno verbo fenfa dilucidiùs exponant, quam nos pluribus fententiis.

+ Vid. Præfationem elegantem libri Homaiun Nama. Et Herbel. in voce Khoten. De Augm. Scient. vi. 1.

Exemplo

Exemplo fit Motanabii, poetæ nobiliffimi, verficulus, quo puellæ defcribit pulchritudinem :

بدت قمراً وصالت غصن بان

وناحت عنبرا ورنت غزالاً

hoc eft, Tanquam luna enituit, & tanquam ramulus myrobalani delicatè fe inflexit; & ambari odorem habuit, hinnuleique tenerum afspectum.

Confitendum eft Græcos, etiam in hac re, ad Arabum laudem proximè accedere; fic enim, five Pherecrates, five auctor fabulæ, quæ Perfæ infcribitur :

Ω μαλάχας μεν ἐσορῶν, ἀμπνέων δ ̓ ὑάκινθον,
Καὶ λαλῶν μελιλώτινον, καὶ ῥόδα προσεσηρώς,

Ὦ φιλῶν μεν αμαρὰκον, προσκινῶν δε σέλινον.

Nihil certè his verfibus dulcius, nihil venuftius.

Sed verficuli illius

Arabici, cum fummâ brevitate conjuncta, elegantia linguâ Latinâ exponi nullo pacto poteft; fi dicamus enim,

Non vitis illâ flexa delicatior,

Non clarius lunæ jubar,

Non dulcis aura balfami fragrantior,

Non hinnuli oculus blandior.

quàm inconcinna hæc fint cum illis comparata !

Nunc ad eam fpeciatim

Sed de poefi Afiaticâ in genere fatis multa. tractandam accedimus; ac primùm de Arabum, Perfarum, ac Turcarum poefi, quatenus ad verfuum formam & ftructuram attinet, eft differendum.

VOL. II.

3 A

PARS

PARS SECUNDA:

De poematum Afiaticorum formá.

CAPUT II.

العروض

SIVE

De metris Afiaticis.

ASIATICI carminis naturam ac leges tractaturus, videor mihi quodammodò in dumetum quoddam effe delapfus, in quo nihil eft aut fuave aut jucundum. At ne qua tamen res, quæ ad poefin Afiaticam pertinet, intacta à me relinquatur, exponam in hoc capite, quam breviffimè potero, varia metrorum genera, quibus tum Arabes ac Perfæ, tum etiam Turcæ utuntur: & quoniam in hoc fermone Europæos alloquor, utar vocabulis in Europâ cognitis, ne peregrinis durifque vocibus lectores deterream; quod illos feciffe video, qui idem argumentum anteà tractaverunt. Quis enim intelligere poteft quid hæc velint: "Aruda fecunda "Hadhdhata eft; cui duæ competunt Darbæ, prima Hadhdhata, fecunda "Hadhdhata Damrata. Quaternario Aruda unica eft fana, cui Darba

quatuor, Raflata, Dhailata Nuda, & Katata†?" Profectò hæc legenti cuivis tam obfcura videbuntur quàm Hannonis in fabulâ Plautinâ perfonati oratio Punica. Sed nos ad argumentum, magis dilucidè tractandum, veniamus.

+ Vid. Clerici Profod. Arab. pag. 73.

Magna