Page images
PDF
EPUB

adhibuit plures; item fistulas, quod antea non factum; et choraulem eum choro, cum ante Pythaules occineret sine Choro. Hieronymi est in Chronico Eusebiano. Pylades Cilix pantomimus primus Romae chorum sibi et fistulas praecinere fecit.

§. 7.

Der andre berühmte Pantomime zu des Augustus Zeiten war Bathyllus. Er hatte es sonderlich in den comischen Tänzen sehr weit gebracht, da ihn gegentheils Pylades in tragischen übertraff. (*) Deßwegen nennt ihn Juvenalis mollem Bathyllum. (**) Er war aus Alexandrien. Und ein Freygelaßner des Mäcenas. (***) Welches der alte Interpres des Perfius in der 5 Satyre bezeuget! (†)

§. 8.

Die Erfindung der italienischen Tanz- Art wird von Svidas dem Pylades, von Athenäo aber und Aristonico dem Pylades und Bathyllus zugleich zugeschrieben. Wie aus den oben angeführten Stellen des Svidas und Athenäus zu ersehen. Sie bestand aus tragischen, comischen und satyrischen Tänzen. Die comischen hießen Kordar. Die tragischen Emmelia. Die satyrischen Sikinnis. (††)

Κόρδαξ. (+++)

§. 9.

(*) Dieses bezeugt Marcus Anăus Seneca, in den Excerptis aus dem dritten Buche Controversiarum und zwar in der Vorrede: Et ut ad morbum te meum vocem, Pylades in Comoedia, Bathyllus in Tragoedia multum a se aberant,

(**) In der 6ten Satyre

molli saltante Bathyllo.

(***) Deßwegen nennt ihn Seneca in der Vorrede des 5. Buchs Controversiarum, Bathyllum Maecenatis. Was aber das Seriptum Labieni pro Bathyllo Maecenatis fey, dessen er daselbst gedenkt, ist unbekannt.

[ocr errors]

(†) Der Vers bey dem Perfius heißt

Sed nullo thure litabis

Haereat in stultis brevis ut semiuncia recti.

Haec miscere nefas: nec, quum sis caetera fossor,

Treis tantum ad numeros Satyri moveare Bathylli.

Tacit. Anal. I. cap. 54. dum Maecenati obtemperat effuso in amorem Bathylli: deinde quod civile rebatur misceri voluptatibus vulgi. Cassiodorus 1. 1. eq. 20. Livius lib. 7. Suetonius in Caligula c. 54. Seneca ep. 121.

(+) Julius Pollux lib. 4.. cap. 14. §. 99. Εἴδη δὲ ὀρχημάτων, εμμέλεια τρα γική, κόρδακες κωμική, σίκιννις, σατυρική.

(+++) Julius Pollux I. 4. Onomast. c. 14. Demosthenes in secunda Olynthiaca. Theophrastus in Charact. c. VH.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

Einer von den berühmtesten Schülern des Pylades zu Zeiten Augusti war Hylas. Er hatte ihn in seiner Kunst so unterwiesen, daß ihn das Volk seinem Meister fast gleich hielt. Dieser Hylas tanzte einsmals einen Gefang, ber fid) {ΦΙοῇ τὸν μέγαν ̓Αγαμέμνονα. Diefes redt aus= zudrücken dehnte sich Hylas aus und trat auf die Zehen. Seinem Meister aber wollte das nicht gefallen, und schrie ihm zu où paxo̟òv où péyav ποιεῖς. Dierauf verlangte ba8 Bolt son ibnt, et follite eben biefen Ge= sang tanzen. Er that es, und als er auf obige Stelle kam, blieb er stehen, und stellte eine Person in tieffen Gedanken vor: weil er glaubte, es seh einem großen Feldherrn nichts anständiger, als vor allen Dingen zu denken. Eben dieser Hylas tanzte einsmals den Dedipus: er tanzte ihn aber mit offnen Augen, weßwegen ihn gleichfalls sein Meister tadelte unb ibut' aufdyrie: σὺ βλέπεις. (**)

§. 13.

Die Schüler des Pylades und Bathyllus dauerten auch lange Zeit nach den Zeiten Augusti. Die einen wurden Pyladae die andern Bathylli genannt. (***).

(*) Suidas. Επιμέλεια, χορικὴ ὀρχησις, διχῶς, ἐμμέλεια καὶ ἐπιμελία, ἡ εὐρυθμία. Οἶσθα γὰρ, όπως διακείμεθα περὶ τὴν ἐμμέλειαν τὴν σὴν, καὶ ἡ μετὰ μέλους τραγική όρχησις. unb gleid sorbet: εἶδος ορχήσεως, ἐςὶ δὲ ἡ τῶν τραγωδών. Pollux lib. 4. cap. 14. §. 105. Καὶ μὴν τραγικῆς ὀρχής σεως τὰ σχήματα, σιμὴ χεὶρ, ὁ καλαθίσκος, χεὶς καταπρανής, ξύλου πα ράληψις, διπλή, θερμαστρες, * κυβίστησης, ** παραβῆναι τέτταρα. * Forte a Θερμάν, quod θρακιόν ἐξι πόλισμα, Suidas.

** Forte a κυβιζαν quod Kusterus mutavit in κυβηβᾶν. Est autem κυβιζᾶν τὸ ἐπὶ κεφαλῆς ῥίπτειν. vide Suidam.

(**) Dieses erzehlt uns Macrobius in dem 11 Buche Saturnaliorum im 7. Kapitel: Sed quia semel ingressus sum scenam loquendo, non Pylades histrio nobis omittendus est, qui clarus in opere suo fuit temporibus Augusti, et Hylam discipulum usque ad acqualitatis contentionem eruditione provexit. Populus deinde inter utriusque suffragia divfsus est. Et cum canticum quoddam saltaret, cujus clausula erat τὸν μέγαν Αγαμέμνονα, sublimem ingentemque Hylas velut metiebatur. Non tulit Pylades, et exclam mavit a cavea: σὺ μακρὸν οὐ μέγαν ποιείς. Tunc eum populus coegit idem saltare canticum. Cumque ad locum venisset, quem reprehenderat, expressit cogitantem: nihil magis ratus magno duci convenire quam pro omnibus cogitare. Saltabat Hylas Oedipodem et Pylades hac voce securitatem saltantis castigavit, σὺ βλέπεις.

(***) Seneca lib. VII. q. n. cap. 32.

Inscriptionum Gruterianae Collect. p. 1024. num. 5. et p. 331. num. 1. Adde

§.

Bon dem Theater zog man endlich auch gar die Pantomimen an die Gasterehen. Juvenalis sat. 5. 120.

Scaligerum in animadvers. ad Manilium. et Salmasii notae in Vopiscum. Brodaei notae in Ανθολογίαν tit. Il. epig. 2.

Tranquillus, in vita Neronis cap. 54. Plinius lib. VII. nat. hist. cap. 53. Temporibus Neronis ac Vespasiani.

Suetonius in Nerone.

Tertullianus Apol. 217.

Apulejus lib. 10. Miles. p. 223.

Appianus Alexandrinus in Parthieis de capite Crassi:

Astyanactem videmus, ubi Hector est?

Anth. 1. 3. c. 7. de Chrysomalo Pantomimo.

Artemidorus lib. 2. cap. 38.

Athenaeus l. I. de saltatore, nomine Memphis, eodemque Philosopho Pythagoraeo. Columella de re rustica. lib. 1.

Tacitus annal.

77.

Plinius I. 29. Nullius Histrionis equorumye trigarii comitatior egressus in publico erat.

Seneca epist. 4. Π.

Galenus de praecognit. ad Posth. c. 6.

Ammianus Marcellinus lib. 14. c. 6.

Seneca cap. 12. de Consolat,

Manilius lib. 5. Astron.

Apulejus Metamorph. lib. 10. prope finem.

Dio. lib. 54. p. 533. Ὅθενπερ, πάνω σοφῶς ὁ Πυλάδης ἐπιτιμώμενος ὑπ' αὐτοῦ, ἐπεὶ Βαθύλλῳ ὁμοτέχνω τέ ὄντι, καὶ τῷ Μαικείνα προσήκοντι διεξασίαζεν, εἰπεῖν λέγεται, ὅτι συμφέρει σοι, Καίσαρ, περὶ ἡμᾶς τὸν δῆμον ἀποδιατρίβεσθαι.

Jacobus Pontanus in Macrobium notis.

Nonnus lib. 2. Diony. et lib. 19.

Lib. Il. c. 38. Anthol.

Πάντα καθ' ἱςορίην ὀρχούμενος, ἐν τὸ μέγιζον
Τῶν ἔργων παριδών, ηνίασας μεγάλως.

Τὴν μὲν γὰρ Νιόβην ορχούμενος, ὡς λίθος ἔζης,
Καὶ πάλιν ὢν Καπανεύς, ἐξαπίνης ἔπεσες
̓Αλλ ἐπὶ τῆς Κανάκης ἀφυῶς, ὅτι καὶ ξίφος ὴν σοι,
Καὶ ζῶν ἐξῆλθες τοῦτο παρ ̓ ἱςορίην.

Omnia juxta historiam saltans, unum maximum
Negligens molestia nos affecisti.

Nioben enim saltans stetisti ut lapis,

Et rursus Capaneus statim concidisti:

Sed in Canace inepte, quod ensis esset tibi
Et vivus existi: hoc contra historiam.

Lib. 3. c. 7. de Chrysomalo Pantomimo.

Σιγᾶς χρυσεόμαλλε τὸ χάλκεον οὐκ ἔτι δ ̓ ἡμῖν
Εικόνας ἀρχεγόνων εκτελέεις μερόπων
Νεύμασιν ἀφθόγγοισι. Τεὴ δ' όλβιζε σιωπὴ
Νῦν ζυγερὴ τελέθει, τῇ πρὶν ἐθελγόμεθα.
Tacit. Anal. lib. 1. c. 77.

Lessing, sämmtl. Werke. XI.

2

§.

Fugientes reliquiae Pant. durare videntur in eo ludionis sive saltatorum genere, qui in Gallia Cisalpina Mattaccini appellantur. Eorum vestitus, quo agiliores sint, corpori adpressus, et membra exprimens. Persona sive larva antiquo more sine barba, neque admodum venusta, prominente mento, et qualis vetularum facies est. Hi per urbem saltantes discurrunt, obvios loris et scutis, quoad veteres Luperci faciebant, incessentes. Manum fronti obtendunt, quod Fauni ac Sileni agebant ad Solem defendendum, quod essent calvi. Incredibili agilitate currus ac rhedas saltu transcendunt, per parietes repunt, in fenestras enituntur, citatique et intento crure corpus in sublime vibrant. Sed et diversos actus saltatione ac gestu imitantur, tonsorem, fabrum, sutorem et id genus scite referentes. Mox et simulacra pugnae taciti edunt, rudibus concurrunt et digladiantur.

(Athen. lib. I. óлλoñoúav, Pyrrhica a Pyrrho. Xenoph. in Cyri expedit. in Convivio apud Thraces.)

Livius. lib. VII.

Juvenalis sat. 5. vers. 120.

Herodotus I. 6. de Clisthene Sicyoniorum rege, de ejus filia et Hypoclida Atheniensi. Juvenal gedenkt auch eines Pantomimen des Paridis, des Freygelaffenen der Domitiae, Neronis amitae. Sat. VII. v. 87.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

Die Beredsamkeit ist die Kunst einem andern seine Gedanken so mitzutheilen, daß sie einen verlangten Eindruck auf ihn machen.

§.

Man sieht also leicht, daß es dabey auf die Gedanken, und auf die Mittheilung derselben ankomme.

[ocr errors]

Die Kunst, wie man seine Gedanken dem Eindrucke, den man auf einen andern machen will, gemäß ordnen soll, will ich die geistige Beredsamkeit nennen.

§.

Die Kunst, diese so geordneten Gedanken dem andern so mitzutheilen, daß jener Eindruck befördert wird, will ich die körperliche Beredsamkeit nennen.

Bon der Beredsamkeit des Körpers.
§.

Und zwar deswegen, weil diese Mittheilung vermittelst des Körpers

Im theatralischen Nachlaß, Th. H, S. 209. Unter den Breslauer Papieren finden sich nur N. I und II, und zwar N. II in vier Tabellen.

« PreviousContinue »