CAPUT XIII.

المراثي

Sive, De Poefi Funebri.

Duo funt poefeos luctuofæ & flebilis genera: alterum Nenia feu Leffus vocatur; eftque lamentatio lugubris in funeribus: alterum, 'EIXEIOV feu Elegia nominatur, & complectitur mortui laudationem cum luctu mixtam: utriufque generis exempla proferuntur. Apponitur elegia Arabica, eaque fatis pulchra, & cum Davidis carmine in obitum Sauli & Jonathani congruens: quod carmen Hebraicè citatur in verficulos diftinctum ejufdem adumbratio quædam Græcè. Pag. 518-531

CAPUT XIV.

الادب والنصيحة

Sive, De Poefi Morali.

ANTIQUA Confuetudo fapientiæ per fententias breves & modulatas docendæ. Sententiæ quædam de humanarum rerum contemtione, de taciturnitate, de doctrinâ, aliifque communibus locis.

Caput libri Pendnama de Avaritiâ. Fabula Perfica de verecundiæ laudibus Arabicè reddita: eadem Latinis iambis converfa.

CAPUT XV.

النسيب

Sive, De Poefi Amatoriâ.

Pag. 531-543

NULLAM ferè gentem effe tam incultam, quin poesin habeat ad amorem exponendum accommodatam. Alcmanis, Ibyci, & aliorum verficuli citantur. Pindari carmen amatorium. Ex Afiaticis poetis varia excerpuntur exempla in hoc lectiffima. genere

idem lyræ Romanæ aptatum.

CAPUT XVI.

الثناء والمديح

Sive, De Laudatione.

Carmen Arabicum;

Pag. 5-13-553

LAUDATIONIS poetica tria genera. Citatur fcholion Græcum, vel potiùs Hymnus. Carminis celebrati, quod Banat Soad vocitatur, locus

VOL. II.

Y Y

eximius.

eximius. Variæ Arabum ac Perfarum laudationes. Abi'lola carmen elatiffimum: ex quo loca quædam infigniora delibantur.

CAPUT XVII.

الهجا

Sive, De Vituperatione.

Pag. 553-563

Græcorum iambi mordaces. Satyre Arabica exempla proferuntur. Carmen in hoc genere abfolutum ex libro de Antare & Able amoribus. Acerrima Ferdufii fatyra in regem Perfarum. Pag. 563-573

CAPUT XVIII.

الصفات

Sive, De Defcriptionibus.

Chæremonis tragici, Platonis, & aliorum, defcriptiones poeticæ. Quædam ex libro Hamafa libantur. Multa denique proferuntur ex Afiaticis poetis exampla, quibus defcribuntur flores, horti, locorum amoenitates, & humana pulchritudo. Pag. 574-586

PARS QUINTA.
CAPUT XIX.

De variis Arabum, Perfarum, ac Turcarum Poetis.

POETARUM Afiaticorum infinita multitudo. Recenfentur poetæ quamplurimi: quorum verfûs quidam exponuntur.

PARS SEXTA.

CAPUT XX.

De Afiatica Dictione.

Pag. 587-593

DICTIO modulata & numerofa, poefeos fpecies, Afiaticis admodùm exculta. Recenfentur libri fatis multi in hoc genere compofiti; alii à rhetoribus, alii à philofophis, alii ab hiftoricis fcripti. Tria effe dicendi genera, Elatum, Venuftum, Tenue: quorum omnium ex Afiaticis fcriptoribus exempla proferuntur. Epilogus.

Pag. 591-611

POESEOS ASIATICA

COMMENTARIORUM

PARS PRIMĀ.

CAPUT I.

Afiaticos ferè omnes Poetica impenfiùs effe deditos.

fefe

INSTITUENTI mihi de Poesi Afiaticâ differere, prima sese offert Hebræorum poefis, verbis fplendida, fententiis magnifica, translationibus elata, compofitione admirabilis, origine tandem, quod de nullâ aliâ dici potest, verè divina. Laudare tamen Vates illos Sanctiffimos, &, quanta fit in eorum carminibus cùm elatio dicendi, tum etiam pulchritudo, exponere, nec mihi fanè erit facile, nec lectori neceffarium. Opus enim de Sacrâ Poefi abfolutiffimum, nemo eft, opinor, in his ftudiis verfatus, qui non perlegerit; nemo, cui non fummam admirationem attulerit cùm argumenti dignitas, & eruditi auctoris fingulare judicium, tum Latini fermonis venuftas ac nitor.

Humilius equidem argumentum mihi tractandum propofui; fed difficultatis, fed laboris pleniffimum. Etenim è fontibus reconditioribus, ac

propè

propè obftructis, haurienda eft materia; revocandi funt in lucem Poetæ, quorum opera obfcuravit vetuftas, & quorum pœnè memoriam delevit oblivio. Prætereà, refutandi funt imperitorum hominum fermones, debellandi errores, minuenda opinionum perverfitas. Itaque, ut Varronis utar verbis, non mediocres tenebræ in fylvâ, ubi hæc captanda; neque cò, quò pervenire volumus, femitæ tritæ ; neque non in tramitibus quædam objecta, quæ euntem retinere poffunt."

Aggredior fcilicet de iis gentibus difputare, quarum poefin reformidant faftidiofæ Europæorum aures. Nos enim tranflationes mitigare folemus, ac lenire; Afiatici verò, temerè & incitatiùs exaggerare: nos ftudemus ut verecundæ fint, & quodammodò fe facilè infinuent metaphoræ ; illi, ut violentè irruant: nos, ut fint politæ, nitidæ, venuftæ, nec longè ducta; illi res pervagatas & in medio pofitas tranfvolant, & interdum longiffimè repetitas captant imagines, quas ad fatietatem ufque cumulant: Europai denique poetæ in eo potiffimùm laborant, ut jucundè, ut dilucidè fcribant; Afiatici, ut vaftè, ut luxuriosè, ut diffolutè. Inde fit, ut, fi cùm Arabum ac Perfarum carminibus comparetur elatiffima Europaorum poefis (Græcam femper excipio), remifsè protinus fluere, & quafi labi videatur,

Ut lana tincta purpuram citrà placet,
At fi contuleris eam lacernæ,

Confpectu melioris obruatur*,

fed hanc tamen Afiaticæ dictionis elationem, vix aut ne vix quidem percipiet is, qui interpretationes tantummodò leget: fua eft enim linguis omnibus gratia, & quafi color proprius; fua porrò verborum feries & collocatio, ac fententiarum junctura, quas fi quis diffolverit, totam continuò diftulerit fuavitatem, totumque venuftatis lumen extinxerit.

Ovid. apud Quintil. Infit. lib. x. cap. x.

Afiaticorum

Afiaticorum igitur poemata legentibus, tenenda eft eorum hiftoria; perdifcendi fermones, quorum exquifitiores elegantiæ funt investigandæ, cognofcendi mores, difciplinæ, opiniones, fabulæ, proverbia; carmina denùm Perfarum atque Arabum, oculis & mentibus, ut ita dicam, Asiaticis, legant neceffe eft *.

Nec verò me latet nonnullorum hominum increbuiffe fermonem, qui harum gentium poefin incultam effe autumant, & horridam. Illis abundè erit, ut fpero, in hoc opufculo refponfum, satisque probatum, ea ipfa poemata, quæ injucunda & impolita temerè dici folent, delectare potiùs atque allicere incredibili varietate et copiâ. Verè mihi videor effe dicturus: tametfi majeftatem Homeri, fuavitatem Theocriti, magnificentiam Pindari, Apollonii elegantiam, Sophoclis vim, Euripidis facilitatem, Æfchyli audaces figuras, Anacreontis hilaritatem, Ibyci ardorem, Stefichori gravitatem, mollitiem Alcmanis, venuftatem Bacchylidis, neminem unquam fcribendo confequi poffe cenfendum eft; negari tamen non potest, quin fuæ fint poetis Afiaticis, à naturalibus eæ quidem rebus deductæ, proprietates; fui-que pulchritudinis colores, ad quorum laudem poefis Europea haudquaquam accedit.

Neque enim abeffe poteft, quin ii poetæ lætiffimis abundent imaginibus, qui verfentur inter amoeniffimos campos, lucos, hortulos; qui deliciis atque amoribus toti vacent, qui tandem in iis regionibus commorentur, ubi folis nitor cœlique ferenitas rarò nubibus obfcuratur; ubi fummâ florum ac fructuum ubertate cumulata natura luxuriat quodammodò & quafi lafcivit ; ubi denique (ut vetus ait poeta)

Segetes largiri fruges, florere omnia,
Fontes fcatere, herbis prata conveftirier †.

Vide, De Sacrâ Poefi, Prælect. vi. & vii.

† Apud Cic. Tufcul. Quæft. lib. i.

Ac